دومین خط دفاع غیر اختصاصی
1-پاسخ التهابی: به هنگام عبور موارد بیماریزا از نخستین خط دفاع، یکی از مکانیسمهای دفاعی دومین خط دفاعی است. این پاسخ از رویدادهایی تشکیل شدهاست که در کنار هم، باعث مرگ میکروبها و سرکوب عفونت میشوند. این پاسخ در زخمها نمود بیشتری دارد. سلولهای آسیبدیده، هیستامین ترشح میکنند که موجب افزایش قطر رگها و افزایش حجم خون عبوری در محل آسیب میشود. مواد شیمیایی دیگری نیز در محل آسیبدیده آزاد میشوند که کاربردهای متفاوتی دارند. برخی، گلبولهای سفید خون را با فرایندهایی متوجه خود میکنند و باعث آمدن آنها به محل میشوند. در نتیجه، گلبولهای سفید با عمل دیاپدز از دیوارهٔ رگ عبور میکنند و به عوامل بیماریزا حمله کرده؛ آنها را از پا درمیآورند.
در پاسخ التهابی، محل آسیبدیده، سرخ، متورم و گرمتر از بقیهٔ نقاط بدن میشود.
2-پاسخ دمایی: در برخی عفونتها، افزایش دمای بدن تب بهوجود میآید که نشانهٔ مبارزهٔ بدن با بیماری است. در دمای بالاتر از حد طبیعی که توسط تب بهوجود میآید، رشد برخی از میکروبها متوقف میشود.
3-گلبولهای سفید: مهمترین بخش دومین خط دفاع غیر اختصاصی هستند. گروه فاگوسیتها از گلبولهای سفید، با بیگانهخواری میکروبها را بلعیده، تجزیه و متلاشی میکنند. ابتدا میکروبها توسط پای کاذب (بخش انعطافپذیر و تغییر شکلدهندهٔ گلبول سفید) احاطه میشوند و سپس بهصورت وزیکول وارد گلبول میگردند. در آنجا نیز، آنزیمهای لیزوزیمی، آنها را تجزیه میکنند.
4-پروئتینهای مکمل: که انواعی از پروتئینهای شرکتکننده در دفاع غیر اختصاصی هستند، باعث متلاشی شدن میکروبها میشوند.
دفاع اختصاصی
درصورتی که عوامل بیماریزا از سد دفاع غیر اختصاصی عبور کنند، با دفاع اختصاصی روبهرو خواهند شد. در این مکانیسم، علاوه بر ماکروفاژها نوعی از گلبولهای سفیدبه نام لنفوسیتها نقش دارند که از سلولهای بنیادین مغز استخوان (مغز قرمز استخوان) حاصل میشوند. لنفوسیتها به طور اختصاصی عمل میکنند، یعنی یک نوع خاصی از عوامل بیگانه را شناسایی و از بین میبرند. لنفوسیتها پس از به وجود آمدن نابالغ هستند و برای کسب ویژگیهای لازم برای شناسایی و مبارزه با میکروبها، باید تکامل یابند. بر اساس محل کسب تکامل، لنفوسیتها را به دو دستهٔ لنفوسیتهای B و لنفوسیتهای T تقسیم میکنند. لنفوسیتهای B در مغز استخوان و لنفوسیتهای T در تیموس تخصص یافتهاند.
لنفوسیتهای بالغ توانایی شناسایی مولکولها و سلولهای خودی را از بیگانه، و نیز مقابله با عوامل بیگانه را به دست میآورند و وارد جریان خون میشوند. لنفوسیتها بر سطح خود دارای گیرندههایی هستند که از لحاظ شکل هندسی مکمل نوع خاصی از آنتیژن (که بر سطح عوامل بیگانه قرار دارد) است. به این ترتیب، هر لنفوسیت، با داشتن نوع خاصی گیرنده، آنتیژن خاصی را شناسایی کرده و از بین میبرد. به همین علت میگوییم که لنفوسیتها به طور اختصاصی عمل میکنند. برخی از لنفوسیتها بین لنف و خون در گردشاند، و برخی دیگر در گرههای لنفی، طحال، لوزهها و آپاندیس جمع میشوند.
ایمنی هومورال
ایمنی هومورول بخشی از دفاع اختصاصی است که به مبارزه با باکتریها و ویروسهای موجود در مایعات بدن میپردازد ودر آن لنفوسیتهای B نقش دارند. لنفوسیتهای B هنگامی که برای نخستین بار یه آنتیژنی متصل میشوند، رشد مییابند، تقسیم میشوند و طی تغییراتی به پلاسموسیت و سلولهای B خاطره تبدیل میشوند. پلاسموسیتها پروتئینهایی به نام پادتن ترشح میکنند که در خون محلول هستند. هر نوع پادتن به به نوع خاصی آنتیژن متصل میشود و آن را از بین میبرد. نحوهٔ عمل پادتنها گوناگون است. در بسیاری از موارد پادتن با اتصال به آنتیژنهای سطح عامل بیگانه، از اتصال آن به سایر سلولهای بدن جلوگیری میکند، و موجب میشود میکروب به آسانی توسط ماکروفاژ بلعیده شود. سلولهای B خاطره نیز در بدن در حالت آمادهباش میمانند و درصورت برخورد دوباره با همان آنتیژن، تعداد بیشتری پلاسموسیت و مقدار کمی سلول خاطره تولید میکنند. در نتیجه، پادتن با مقدار و سرعت بیشتر تولید میگردد و مبارزه با شدت بیشتری انجام میگیرد.
نظرات شما عزیزان:
موضوعات مرتبط: پزشکی ، ،
برچسبها: دفاع در بدن , انواع دفاع در بدن ,